Niet zijn leven, wel zijn dood

De moord op Derk Wiersum heeft twee jaar geleden iedereen diep geschokt, de maatschappij maar ik denk in het bijzonder ook de advocatuur. Wat de moord op Derk mij persoonlijk heeft gedaan, gaat deze blog te boven. Het zal niemand verrassen dat ik vriend en collega Derk nog elke dag mis. Maar in mijn functie als advocaat was ik net als al mijn collega’s diep geschokt. Ik herinner mij de bijeenkomst op de rechtbank nog goed. We zochten als procesdeelnemers steun bij elkaar, huilden op elkaars schouder en spraken ons ongeloof hardop uit. Een advocaat was vermoord. We beloofden elkaar vooral de verhoudingen niet te laten polariseren. We dienen immers allemaal onze rechtsstaat.
De dag erna was er een besloten bijeenkomst van de advocatuur. Tranen vloeiden opnieuw rijkelijk, ongeloof werd gedeeld. Een van ons was vermoord.
Terugdenkend aan deze periode ben ik ervan overtuigd dat iedereen vermoedde dat Derk vermoord was om het werk dat hij deed. Hij is niet vermoord omdat hij in een schimmige vete beland was, hij is ook niet vermoord omdat hij een mooi horloge droeg en hij is ook niet vermoord omdat hij uit schrik uit zijn auto sprong toen er een wapen op hem gericht werd. Derk is vermoord vanwege zijn werk als advocaat. Om welke reden en in welke zaak, laat zich slechts raden.
Ik ben ook advocaat. Ik weet als geen ander dat je in strafzaken nooit op onderbuikgevoel of vermoedens moet afgaan. In deze zaak is nooit komen vast te staan wie de opdracht heeft gegeven om Derk te vermoorden. De rechtbank heeft in haar vonnis hier terecht een overweging aan gewijd. We vermoeden het allemaal, maar we weten het niet.

Waarom dan toch hoger straffen dan gebruikelijk in deze enkelvoudige moordzaak? De rechtbank overwoog in haar vonnis dat het een huurmoord betrof, die gepleegd is voor de woning van Derk waar hij samenwoonde met zijn gezin. Zijn vrouw trof Derk in een plas bloed aan op straat. Zijn gezin en vele anderen is onherstelbaar veel leed aangedaan. Tenslotte overweegt de rechtbank in haar vonnis dat deze liquidatie grote verontwaardiging, onrust en gevoelens van onveiligheid teweeg heeft gebracht in onze samenleving, omdat een dienaar van de rechtstaat om het leven is gebracht.

In de media is door een advocaat de vraag opgeworpen of Derk zijn leven dan meer waard was dan dat van een ander. Het is een vraag die wat mij betreft het antwoord vindt in die eerste dagen na zijn dood. Het leven van Derk, met zijn vrouw, kinderen, vrienden en familie om zich heen die ontredderd zijn achtergebleven is natuurlijk evenveel waard als dat van ieder ander die de dood vindt. Het betreft hier echter geen afweging van de importantie of de waarde van individuele levens. Het is een vaststelling door de rechtbank van de impact van deze moord op de maatschappij. De rechtbank heeft weliswaar niet kunnen vaststellen dat Derk vermoord is omwille van zijn bijstand aan een kroongetuige, maar hij is wel vermoord in zijn hoedanigheid als advocaat, als dienaar van de rechtstaat en dat gegeven heeft ons diep geschokt. En dan denk ik weer terug aan die dagen na de moord. Die dagen dat wij de verbinding met elkaar zochten en alle procesdeelnemers arm in arm op de uitvaart van Derk aanwezig waren. Die dagen waar wij als maatschappij een groot verdriet en gevoel van verontwaardiging voelden. Daar ligt het antwoord op de vraag waarom deze moord zwaarder is bestraft dan gebruikelijk.

Ik heb mij de afgelopen dagen afgevraagd waarom een advocaat een dergelijke vraag opwerpt en wat de impact daarvan is. Persoonlijk doet een dergelijke opmerking mij stilvallen. Maar ik ben niet de enige die naar de televisie kijkt. Wat doet dit met het aanzien van de advocatuur als de ene advocaat zich hardop afvraagt waarom de moord op een mede-advocaat zwaarder bestraft wordt?

Ik heb altijd hardop gezegd dat ik vind dat de verdachten op de moord op Derk de beste verdediging moeten krijgen. Dat is namelijk het ultieme bewijs dat onze rechtstaat zich niet laat leiden door emotie of geweld. Derk had niet anders gewild. Ik heb mij wel altijd hardop afgevraagd of je als advocaat maar ook als rechtbank je met deze strafzaak in moet laten als je het slachtoffer zo goed kent. Het gevaar van beïnvloeding van je onafhankelijkheid ligt dan snel op de loer. Die afweging is echter aan de advocaat of rechter zelf voorbehouden.

Maar als je dan als advocaat betrokken bent in deze zaak, gedraag je dan ook als zodanig. Voer de verdediging dan ook zoals het een advocaat betaamt; voer die onrechtmatigheidsverweren, voer die bewijsverweren en voer dat strafmaatverweer. Laat de maatschappij zien dat een rechtstaat niet buigt voor geweld. Voer de verdediging zoals Derk het ook had gedaan. Mijn respect had je gehad.
Maar je vervolgens oprecht hardop afvragen waarom de rechtbank bij een bewezenverklaring deze verdachten zwaarder straft omdat het ‘leven van Derk niet meer waard is dan het leven van een ander’ doet mij en ik denk vele anderen verbleken.
Ik denk terug aan die dagen na de moord. En ik hoop dat deze advocaat zich even vergiste en deze week ook eens terugdenkt aan wat de moord op Derk voor ons advocaten heeft betekend. En ik hoop dat de verdachten ook in hoger beroep goed worden bijgestaan, want ook hun leven is evenveel waard als dat van een ander. Maar ik hoop vooral dat een ieder altijd zal begrijpen dat voor de rechtbank niet het leven van Derk bepalend was, maar zijn dood.

Veerle Hammerstein

 

 

 

Terug naar overzicht