Voorlopige hechtenis

• Na aanhouding mag de politie u 9 uur ophouden voor onderzoek op het politiebureau. Daarbij tellen de uren tussen 24:00 en 09:00 niet mee.

• Als de officier van justitie u nog langer wil vasthouden dan kan zij u in verzekering stellen. De inverzekeringstelling duurt in principe 3 dagen (dus drie keer 24 uur). Deze kan één keer worden verlengd met nog eens drie dagen.

• Daarna kan de rechter-commissaris beslissen dat u nog 14 dagen in bewaring wordt genomen. Dit deel van de voorlopige hechtenis vind plaats in een huis van bewaring (een gevangenis).

• De raadkamer kan beslissen dat de voorlopige hechtenis nog eens met maximaal 90 dagen wordt verlengd, dit heet de gevangenhouding.

• Na afloop van die termijn kan alleen de rechtbank u nog langer in voorlopige hechtenis houden. Elke drie maanden kan de rechtbank naar aanleiding van een (pro forma) zitting beslissen dat de voorlopige hechtenis nog eens 90 dagen wordt verlegt. Dat kan in principe eindeloos doorgaan.

De officier van justitie beslist of u kunt worden opgehouden voor verhoor. Voor de inverzekeringstelling is een bevel van de officier van justitie nodig. Op vordering van de officier van justitie beslist de rechter-commissaris over de bewaring. De raadkamer beslist over gevangenhouding en daarna is de beslissing over uw voorlopige hechtenis aan de zittingsrechter.

Nee. Niet zomaar. Voor elke fase van de voorlopige hechtenis gelden bepaalde criteria waaraan moet zijn voldaan.

Een inverzekeringstelling kan niet voor alle feiten. Wel voor de meesten, deze feiten zijn opgesomd in de wet. Daarnaast moet een inverzekeringstelling noodzakelijk zijn voor het onderzoek of om gerechtelijke stukken (zoals een dagvaarding) uit te reiken.
De voortzetting van de voorlopige hechtenis, middels de inbewaringstelling, kent een stevigere toets. De rechter-commissaris controleert eerst of de aanhouding en inverzekeringstelling rechtmatig waren. Daarna moet de rechter – commissaris beoordelen of ernstige bezwaren aanwezig zijn. Dat laat zich vertalen als een serieuze verdenking. Dat is dus een minder strenge toets dan de toets of er voldoende bewijs is dat u het feit heeft gepleegd, maar er is meer nodig dan voor aanhouding. Daarnaast moeten ook zogenaamde gronden aanwezig zijn om iemand in bewaring te stellen. Deze gronden zijn opgesomd in de wet. Het gaat om: vluchtgevaar, de kans op herhaling, onderzoek dat beïnvloed kan worden als iemand in vrijheid is en de zogenaamde twaalfjaarsgrond. Die is aan de orde als de maximum gevangenisstraf 12 jaar of meer is en de rechtsorde ernstig is geschokt (wat zo veel wil zeggen als dat mensen het niet zouden begrijpen als de rechter deze persoon in vrijheid zou stellen). Als ook gronden aanwezig zijn, moet de rechter-commissaris nog controleren of de voorlopige hechtenis niet langer zal duren dan de later eventueel op te leggen straf. Als er ernstig rekening mee moet worden gehouden dat de rechter die inhoudelijk over de zaak moet beslissen minder straf op zal leggen, moet de bewaring worden afgewezen. Tot slot kan de verdediging nog een schorsingsverzoek doen. Schorsing van de voorlopige hechtenis vindt plaats als de rechter van oordeel is dat uw persoonlijke belangen zwaarder wegen dan de belangen van de officier van justitie om u nog langer op te sluiten. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer u een belangrijke operatie gepland had staan.

Voor de voortduring van de voorlopige hechtenis, de gevangenhouding, gelden dezelfde criteria. Dat betekent niet dat de beslissing dus ook dezelfde zal zijn als die van de rechter-commissaris. Na verloop van tijd moeten strengere eisen worden gesteld aan de verdenking. Voor de gronden is tijdsverloop ook een belangrijke factor.

De eerste dagen na aanhouding beslist de officier van justitie over uw vrijheid. Tegen die beslissingen kan geen hoger beroep worden ingesteld. Over de volgende 14 dagen gaat de rechter-commissaris. Ook tegen diens beslissing om u in bewaring te stellen staat geen hoger beroep open. Als de raadkamer beslist om uw voorlopige hechtenis te laten voortduren, middels een bevel gevangenhouding, kan wel hoger beroep worden ingesteld. Dat kan één keer. In dat geval oordeelt het gerechtshof, vaak ongeveer een maand later, over de vraag of uw voorlopige hechtenis moet worden opgeheven of geschorst en u dus (al dan niet onder voorwaarden) in vrijheid komt. Als uw verzoek aan de zittingsrechter om uw voorlopige hechtenis te beëindigen of te schorsen wordt afgewezen kunt u ook daar éénmalig tegen in hoger beroep. Ook dan oordeelt het gerechtshof, vaak ongeveer een maand later.

Als de voorlopige hechtenis geschorst wordt kunnen daar voorwaarden aan worden verbonden. Als u zich dan niet aan de voorwaarden houdt moet u alsnog (terug) de gevangenis in. Die voorwaarden kunnen bijvoorbeeld zijn dat u zich moet melden bij de reclassering, dat u een training moet volgen of dat u uw paspoort moet inleveren. Ook kan aan u een locatieverbod worden opgelegd. Dat laatste kan worden gecontroleerd met een enkelband. Voordat het Openbaar Ministerie een enkelband aan kan sluiten moet eerst een Ectopische Toezicht rapportage worden gemaakt. Dat doet de reclassering. Gekeken wordt daarbij of de apparatuur kan worden aangesloten op het adres waar u zal gaan verblijven, maar ook of er op dat adres geen huurachterstanden zijn en of de(andere) mensen die daar wonnen geen negatieve invloed op u hebben.
Het is dus niet standaard zo dat in plaats van voorlopige hechtenis een enkelbandje kan worden aangesloten. In sommige gevallen is dit wel mogelijk, als onderdeel van schorsingsvoorwaarden.

Omdat de rechter zich nog niet heeft uitgelaten over het bewijs als mensen in voorlopige hechtenis worden genomen kan het zo zijn dat u uiteindelijk wordt vrijgesproken, maar toch heeft vastgezeten. Dan wilt u natuurlijk een schadevergoeding. Meer informatie daarover vind u hier.